ทำความเข้าใจเรื่อง Foreign Key ใน MySQL

ทำงานกับฐานข้อมูล (Database) วันนี้เลยอยากมาแชร์เรื่อง Foreign Key กันหน่อย เพราะเป็นเรื่องที่เจอบ่อยแต่บางทีก็ยังสับสนกันอยู่ครับ

Foreign Key คืออะไร?

ง่ายๆ เลยนะครับ Foreign Key ก็เหมือนกับการเชื่อมโยงข้อมูลระหว่างตาราง 2 ตารางเข้าด้วยกัน เพื่อให้ข้อมูลมีความสัมพันธ์กัน และที่สำคัญ คือ รักษาความถูกต้องของข้อมูล หรือที่เรียกว่า Referential Integrity นั่นเอง

ยกตัวอย่างแบบบ้านๆ เลยนะครับ เหมือนเราเป็นร้านค้าที่มี 2 ตาราง:

ตารางลูกค้า (ตารางแม่)
ตารางสั่งซื้อ (ตารางลูก)

ผมจะไม่อยากให้มีการสั่งซื้อที่ไม่มีลูกค้าใช่ไหมครับ เพราะจะเกิดคำถามว่า "แล้วส่งของให้ใครล่ะ?" นี่แหละครับ คือประโยชน์ของ Foreign Key

ON DELETE และ ON UPDATE คืออะไร?

ถ้าเราเคยทำงานกับฐานข้อมูลจริงๆ ก็จะรู้ว่าชีวิตไม่ได้หยุดนิ่ง ข้อมูลมีการเปลี่ยนแปลงตลอดเวลา:

ลูกค้าอาจจะยกเลิกการเป็นสมาชิก (ลบข้อมูล)
ลูกค้าอาจจะขอเปลี่ยนรหัสลูกค้า (อัพเดตข้อมูล)

แล้วคำถามคือ ถ้าข้อมูลในตารางแม่เปลี่ยน แล้วข้อมูลในตารางลูกล่ะ จะทำยังไง? เนี่ยแหละครับคือจุดที่ ON DELETE และ ON UPDATE เข้ามาช่วย

ผมขอเล่าจากประสบการณ์จริงนะครับ เมื่อก่อนตอนที่ผมยังไม่เข้าใจเรื่องนี้ เคยลบข้อมูลลูกค้าไปแล้วต้องมานั่งแก้ปัญหาข้อมูลการสั่งซื้อที่ไม่มีลูกค้าอยู่หลายชั่วโมง เพราะไม่ได้กำหนด ON DELETE ไว้... โดนหัวหน้าดุเลย 😅

ตัวเลือกใน ON DELETE และ ON UPDATE มีอะไรบ้าง?

MySQL มีตัวเลือกให้เราใช้ 5 แบบ ซึ่งแต่ละแบบก็เหมาะกับสถานการณ์ต่างกัน:

1. CASCADE

นี่เป็นแบบที่ผมใช้บ่อยสุดครับ เพราะง่ายดี คือ ถ้าแม่เปลี่ยน ลูกก็เปลี่ยนตาม

ลบลูกค้า = ลบการสั่งซื้อทั้งหมดของลูกค้านั้น
แก้ไขรหัสลูกค้า = แก้ไขรหัสลูกค้าในทุกการสั่งซื้อของลูกค้านั้น

2. SET NULL

ตัวนี้จะ เปลี่ยนค่าในตารางลูกให้เป็น NULL แทน เหมาะกับกรณีที่ต้องการเก็บประวัติไว้ แต่ไม่ต้องการระบุว่าเป็นของใคร

ผมเคยใช้กับระบบบล็อกที่ถ้าลบผู้ใช้ไป โพสต์ทั้งหมดก็จะกลายเป็นโพสต์ไม่ระบุตัวตน (แต่ต้องยอมให้ฟิลด์เป็น NULL ได้นะครับ)

3. SET DEFAULT

ตั้งค่าให้เป็นค่าเริ่มต้น (default) แทน ถ้าเราตั้งค่า default ไว้ล่วงหน้า

ยกตัวอย่างเช่น เราอาจตั้งรหัสลูกค้าเริ่มต้นเป็น '0' (ลูกค้าทั่วไป) อะไรแบบนี้

4. RESTRICT และ 5. NO ACTION

สองตัวนี้ใน MySQL จะทำงานเหมือนกันเลย คือ ห้ามลบหรือแก้ไขข้อมูลในตารางแม่ ถ้ายังมีการอ้างอิงในตารางลูกอยู่

ผมมักใช้ตัวนี้กับข้อมูลสำคัญที่ต้องการป้องกันไม่ให้ลบผิดพลาด เช่น ถ้าจะลบลูกค้า ต้องไปลบการสั่งซื้อของลูกค้านั้นให้หมดก่อน

ตัวอย่างการใช้งานจริง

จากประสบการณ์ทำงานจริงๆ ผมขอยกตัวอย่างการสร้าง Foreign Key แบบนี้ครับ:

CREATE TABLE customers (
    customer_id INT PRIMARY KEY,
    name VARCHAR(100),
    email VARCHAR(100)
);

CREATE TABLE orders (
    order_id INT PRIMARY KEY,
    customer_id INT,
    order_date DATE,
    total_amount DECIMAL(10,2),
    CONSTRAINT fk_customer 
    FOREIGN KEY (customer_id) 
    REFERENCES customers(customer_id)
    ON DELETE CASCADE
    ON UPDATE CASCADE
);

จากโค้ดข้างบน:

ถ้าเราลบลูกค้าคนไหน ออเดอร์ทั้งหมดของลูกค้าคนนั้นก็จะหายไปด้วย (ON DELETE CASCADE)
ถ้าเราเปลี่ยนรหัสลูกค้า รหัสในตารางออเดอร์ก็จะเปลี่ยนตามโดยอัตโนมัติ (ON UPDATE CASCADE)

ผมมักจะตั้งชื่อ constraint ด้วย (fk_customer) เพื่อให้ระบุได้ง่ายเวลามีปัญหาครับ

ประสบการณ์จริงและข้อควรระวัง

ผมเคยเจอหลายเคสจากการพัฒนาระบบ เช่น:

เคสเลือกใช้ CASCADE แล้วลืมไป - ทำให้ลบข้อมูลมากกว่าที่ตั้งใจ ถ้าเราลบข้อมูลในตารางแม่ไป ข้อมูลเชื่อมโยงในตารางลูกก็จะหายไปด้วย เคยมีครั้งหนึ่งลบข้อมูลบริษัทตัวแทนขายไปแค่บริษัทเดียว แต่กลับเกิดการลบข้อมูลคำสั่งซื้อกว่าสามพันรายการ! (ดีที่มี backup ไว้)
เลือกใช้ SET NULL แต่ลืมให้ฟิลด์รับ NULL - MySQL จะแจ้ง Error เวลาสร้าง Foreign Key ว่า field ต้องรับค่า NULL ได้ พอไปแก้ก็ต้องมาปรับโครงสร้างใหม่หมด
ใช้ CHECK VERSION - ถ้าใช้ MySQL เวอร์ชันเก่ากว่า 8.0 SET DEFAULT จะยังใช้ไม่ได้จริงๆ (มีแต่ไวยากรณ์แต่ไม่ได้ทำงาน)

ปิดท้าย - สรุปว่าควรใช้อันไหนดี?

จากประสบการณ์ผมนะครับ:

CASCADE - เหมาะกับข้อมูลที่ "เป็นของ" กันและกัน เช่น ออเดอร์เป็นของลูกค้า, โพสต์เป็นของบล็อก
SET NULL - เหมาะกับข้อมูลที่อยากเก็บประวัติไว้แม้ตัวหลักจะหายไป
RESTRICT/NO ACTION - เหมาะกับข้อมูลสำคัญที่ต้องมั่นใจว่าจะไม่มีการลบผิดพลาด

สุดท้ายอย่าลืมนะครับว่า ตารางที่ใช้ Foreign Key ต้องเป็นชนิด InnoDB เท่านั้น! อันนี้ผมเคยเจอปัญหาตอนเริ่มทำงานใหม่ๆ สงสัยว่าทำไม Foreign Key ไม่ทำงาน ที่แท้เป็นเพราะตารางเป็น MyISAM อยู่...

หวังว่าบทความนี้จะช่วยให้ทุกคนเข้าใจ Foreign Key ง่ายขึ้นนะครับ